قرارداد هوشمند چیست؟

پس از ارائه بیت کوین در سال ۲۰۰۹ بحث‌های زیادی در مورد ارزشمند بودن یا نبودن آن شکل گرفته بود و بسیاری از افراد هنوز تکنولوژی بلاک چین و کاربردهای آن را درک نمی‌کردند. در چنین فضایی، یک جوان ۱۹ ساله مفهومی به نام قرارداد هوشمند را به دنیا معرفی کرد که از تکنولوژی بلاک چین استفاده می‌کرد تا نهادهای واسطه را از تمامی قراردادهای مالی و غیرمالی حذف کند. توسعه بلاک چین اتریوم و راه‌اندازی قرارداد هوشمند در آن باعث شد موج عظیمی از کاربردهای جدید در بلاک چین تعریف شود اما علی رغم پیشرفت‌های صورت گرفته، مفهوم قرارداد هوشمند آنچنان که باید، واضح نیست. در این مقاله با بررسی ویژگی‌ها، مزایا، معایب و کاربردها به سوال قرارداد هوشمند چیست پاسخ می‌دهیم و در کنار آن زبان‌های برنامه‌نویسی مورد استفاده را بررسی می‌کنیم.

قرارداد هوشمند چیست؟

ارائه تکنولوژی بلاک چین توسط ساتوشی ناکاموتو  و ایجاد شبکه ارز دیجیتال بیت کوین، اولین قدم در راستای غیرمتمرکز کردن دنیا به وسیله رمز ارزها بود. بیت کوین توانست با ایده خود، ایجاد و مدیریت پول را از دست دولت ها دربیاورد و فعالیت‌های بانک‌داری را به صورت غیر متمرکز بر عهده بگیرد و مشکلاتی مثل دابل اسپنیدنگ را از بین ببرد.اگرچه ایده بیت کوین بسیار پیشرفته و قابل تحسین است اما ایده آن فقط برای پرداخت های بین المللی و ابزار ذخیره ارزش قابل استفاده است و از آن نمی‌توان برای غیرمتمرکز کردن سایر فعالیت‌های انسانی بهره برد. اتریوم در سال 2013 برای حل این مشکل پا به عرصه گذاشت و مفهوم «قرارداد هوشمند» (Smart Contract) را به منظور غیرمتمرکز کردن سایر فعالیت‌های انسانی معرفی کرد.در واقع قراردادهای هوشمند برنامه‌های کامپیوتری هستند که در بلاک چین نگهداری می شوند و با هر بار درخواست کاربران به صورت اتوماتیک اجرا می‌شوند. قراردادهای هوشمند همانند قراردادهای سنتی شامل شرایط تعریف شده هستند که در صورت نهایی شدن شرایط اجرایی می‌شوند.تفاوت اصلی این دو نوع قرارداد این است که قراردادهای سنتی توسط نهادهای مرکزی و با نظارت آن ها ایجاد و اجرایی می شوند اما قراردادهای هوشمند توسط برنامه نویسی ایجاد و در دفتر کل توزیع شده به صورت خودکار اجرایی می شوند.

تاریخچه قراردادهای هوشمند :

قرارداد هوشمند برای اولین بار توسط نیک زابو (Nick Szabo) در سال 1994 پیشنهاد شد. او یک متخصص علوم کامپیوتری بود که در سال 1998 دقیقا ده سال قبل از خلق بیت کوین، یک ارز دیجیتال به اسم بیت گولد (Bit Gold) رو اختراع کرد. اغلب شایعه میشه که نیک زابو در واقع همان ساتوشی ناکاموتو، مخترع ناشناس بیت کوین هستش ولی خودش اینو رد میکنه. زابو قراردادهای هوشمند رو به عنوان پروتوکل های تراکنشی کامپیوتری شده تعریف میکنه که شرایط یک معامله رو اجرا میکنن. او قصد داشت عملکرد متدهای تراکنش های الکترونیکی مثل تراکنش های انجام شده با دستگاه های پوز رو به دنیای دیجیتال بسط بده. زابو در مقاله خودش اجرای قراردادهای دارایی های مصنوعی (Synthetic Assets) مثل دارایی های مشتقه (derivatives) و اوراق قرضه (Bonds) رو پیشنهاد کرد. خیلی از پیش بینی های زابو که در مقالاتش عنوان کرده بود به روش هایی قبل از تکنولوژی بلاک چین محقق شد. به عنوان مثال، معامله دارایی های مشتقه در حال حاضر در قالب شبکه های کامپیوتری انجام میشن. ولی ایده زابو تا قبل از ظهور رمزارزها و مشخصا اتریوم هیچوقت عملیاتی نشد.

مزایای قراردادهای هوشمند :

مزایای غیرمستقیم قراردادهای هوشمند بی‌شمار است. با این حال، اگر بخواهیم تأثیر مستقیم این قراردادها را بررسی کنیم، به مزایای زیر می‌رسیم :
•    خودکارسازی: قراردادهای هوشمند با کاهش نیاز به واسطه‌ها، کارایی را افزایش و خطای انسانی را کاهش می‌دهند.
•    اعتماد در عین بی‌نیازی از اعتماد: قراردادهای هوشمندی که روی بلاکچین‌های امن و شفاف اجرا شوند، به‌ اعتماد بیشتر طرفین کمک می‌کنند.
•    امنیت: قراردادهای هوشمند از الگوریتم‌های رمزنگاری استفاده می‌کنند تا تراکنش‌ها را ایمن کنند؛ بنابراین ریسک تقلب کم می‌شود.
•    سرعت: قراردادهای هوشمند با حذف کاغذبازی‌ها و فرایندهای زمان‌بر، سرعت انجام تعاملات را بیشتر می‌کنند.
•    توقف‌ناپذیری: وقتی قرارداد هوشمندی پیاده‌سازی می‌شود، قوانین و شرایط موجود در آن قابل‌تغییر نیست. در همه شرایط، طرفین مجبور هستند به توافق پایبند بمانند.
•    تمرکززدایی: قراردادهای هوشمندی که روی بلاکچین‌های آزاد اجرا شوند، غیرمتمرکز هستند؛ یعنی کنترل آن در دست نهاد یا شرکت واحدی نیست و این یعنی خداحافظی با منفعت‌طلبی یا فساد در اجرای این قراردادها.
•    قابلیت برنامه‌نویسی: می‌شود قراردادهای هوشمند را برای انجام طیف گسترده‌ای از وظایف برنامه‌نویسی کرد؛ از تراکنش‌های ساده گرفته تا فرایندهای پیچیده کسب‌وکاری.

نتیجه گیری :
استفاده از امتیازات قراردادهای هوشمند تنها محدود به توافق‌نامه‌های کوچک نیست، بلکه دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ نیز می‌توانند از مزایای بسیار آن‌ها بهره‌مند شوند. این نوع از قراردادها به معامله‌گران و خریداران این امکان را می‌دهند تا خرید خود را در زنجیره تامین ردیابی کنند و این خود باعث افزایش اعتماد در چرخه‌ی کار خواهد شد. علاوه بر این قراردادهای هوشمند با از بین بردن نیاز به واسطه‌ها، موجب صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان می‌شوند و با خودکار‌سازی روند انجام کار، معاملات را ساده‌تر می‌کنند.